چای یا tea؟

به غیر چند استثناء، فقط دو راه برای گفتن «چای» در جهان وجود داره. یکی مثل انگلیسی tea یا té در اسپانیایی و tee در زبان آفریکانس. یا تغییریافته‌ی cha مثل چای توی فارسی و هندی یا cha توی خود چینی.

با این حال هر دو نسخه از منطقه‌ی جغرافیایی چین اومدن. توی تصویر این سایت می‌تونید منشاء رو ببینید. کلماتی که شبیه “cha” هستند، از طریق خشکی و در امتداد جاده ابریشم گسترش پیدا کردن و عبارات شبیه “tea” از طریق آب، توسط بازرگانان هلندی که برگ‌های جدید را به اروپا آوردند، گسترش یافتند.

اصطلاح cha (茶) «سینیتیک» است، به این معنی که در بسیاری از انواع چینی رایج است. این واژه در چین آغاز شد و از طریق آسیای مرکزی و جاده‌ی ابریشم با تجارت از ۲۰۰۰ سال پیش به “chay” (چای) در فارسی تبدیل شد. این شکل فراتر از فارسی گسترش یافت و به chay در اردو، «شاي» در عربی و chay در روسی تبدیل شد. حتی به آفریقا رسید و در سواحیلی به chai تبدیل شد. اصطلاحات ژاپنی و کره‌ای برای چای نیز بر اساس چینی cha هستند، هرچند که این زبان‌ها احتمالاً قبل از گسترش به سمت غرب به فارسی، این واژه را پذیرفته‌اند.

اما این توضیحی برای “tea” نیست. کاراکتر چینی برای چای، 茶، توسط انواع مختلف چینی به طور متفاوتی تلفظ می‌شود، هرچند که در همه آن‌ها به یک شکل نوشته می‌شود. در ماندارین امروزی (که کوچیک شما داره یاد میگیره) تلفظش chá ه. اما در نوع Min Nan چینی، که در استان ساحلی فوجیان صحبت می‌شود، این کاراکتر te تلفظ می‌شود. به عبارت ساحلی توی جغرافیای این منطقه دقت کنید.

فرم te که در زبان‌های چینی ساحلی استفاده می‌شود، از طریق هلندی‌ها به اروپا گسترش یافت، که در قرن 17 به عنوان بازرگانان اصلی چای بین اروپا و آسیا شناخته شدند. بنادر اصلی هلند در شرق آسیا در فوجیان و تایوان بودند، جایی که مردم از تلفظ te استفاده می‌کردند. واردات گسترده چای شرکت هند شرقی هلند به اروپا، thé و به فرانسوی، Tee رو به آلمانی آلمانی و tea رو به انگلیسی داد.

با این حال، هلندی‌ها اولین کسانی نبودند که به آسیا رفتند. این افتخار به پرتغالی‌ها تعلق دارد که مسئول نام مستعمراتی تایوان، Formosa هستند. پرتغالی‌ها نه از طریق فوجیان بلکه از ماکائو تجارت کردند، جایی که chá استفاده می‌شود. به همین دلیل، در نقشه بالا، پرتغال یک نقطه صورتی در دریایی از آبی است.

چند زبان روش خاص خود را برای صحبت درباره چای دارند. این زبان‌ها معمولاً در جاهایی هستند که چای به طور طبیعی رشد می‌کند، که باعث شده محلی‌ها روش خاص خود را برای اشاره به آن توسعه دهند. به عنوان مثال، در برمه، برگ‌های چای lakphak نامیده می‌شوند.

نقشه دو دوره مختلف جهانی‌سازی را در عمل نشان می‌دهد: جاده‌ی ابریشم و داستان ۲۰۰۰ ساله‌ی گسترش کالاها و ایده‌ها از چین باستان به سمت غرب، و تجارت نوین ۴۰۰ سالهٔ اروپایی‌های دریانورد در عصر اکتشاف.

و نکته‌ی خفن: شما با دونستن tea در انگلیسی و چای در فارسی، کلمه‌ی «چای»‌ رو بلدید تقریبا به همه‌ی زبان‌های دنیا بگید :)

منبع

ترجمه‌ی کثیف از GPT4o-mini و اصلاحات ریز بر ترجمه‌ی کثیف از خودم

زیاد بود نخوندم (خلاصه): اگر از دریا باشه tea اگر از زمین باشه چای؛ دربارهٔ «چای» پرچم جادهٔ ابریشم و فارسی بالاست.